Στις 9 Μαΐου του 1994, η Νότια Αφρική γύρισε σελίδα. Όχι μόνο πολιτικά. Η παγκόσμια συνείδηση είδε, ίσως για πρώτη φορά τόσο καθαρά, τη δύναμη της συγχώρεσης, της αντίστασης και της ελπίδας. Ήταν η ημέρα που ο Νέλσον Μαντέλα, μετά από 27 χρόνια φυλάκισης και δεκαετίες ρατσιστικής καταπίεσης, ορκίστηκε ως ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της χώρας. Ημέρα-φάρος για τα έθνη.
© Hulton Archive / Getty Images / Ideal Image
Ο Μαντέλα δεν ανέβηκε στον προεδρικό θώκο ως θριαμβευτής, αλλά ως υπηρέτης. Η ρητορική του δεν ήταν εκδικητική, αλλά ένα κήρυγμα συμφιλίωσης. “Ποτέ ξανά!” είπε. Ποτέ ξανά ρατσισμός, ποτέ ξανά φτώχεια για τους πολλούς, ποτέ ξανά διχασμός. Τα λόγια του ηχούν ακόμα σαν υπόσχεση και προειδοποίηση.
Εκείνη η ημέρα δεν σήμανε μόνο την κατάρρευση του απαρτχάιντ. Ήταν η ενσάρκωση μιας απίστευτης αντίφασης: ο πρώην κρατούμενος, με τον αριθμό 46664, καθόταν τώρα στην κορυφή του κράτους που τον είχε φυλακίσει. Κι όμως, δεν σήκωσε ποτέ το χέρι του με μίσος.
“Πολέμησα κατά της κυριαρχίας των λευκών και πολέμησα κατά της κυριαρχίας των μαύρων. Ονειρεύομαι το ιδανικό μίας δημοκρατικής και ελεύθερης κοινωνίας, όπου όλοι οι άνθρωποι θα ζουν μαζί, σε αρμονία και με ίσες ευκαιρίες. Είναι ένα ιδανικό, για το οποίο ελπίζω να ζήσω και να πετύχω. Αν όμως αυτό χρειάζεται, είναι ένα ιδανικό, για το οποίο είμαι προετοιμασμένος να πεθάνω”, είχε πει.
© Hulton Archive / Getty Images / Ideal Image
Ο Μαντέλα ήξερε πως η ελευθερία δεν αρκεί αν δεν συνοδεύεται από ενότητα. Αντί να τιμωρήσει τους πρώην εχθρούς του, τους κάλεσε στο ίδιο τραπέζι. Δημιούργησε την Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης. Ήθελε οι πληγές να γιατρευτούν, όχι να κρυφτούν.
Ήξερε πως η εκδίκηση πολλαπλασιάζει τον πόνο. Επέλεξε τον δύσκολο δρόμο της πολιτικής γενναιοδωρίας, και αυτό, ίσως, ήταν το μεγαλύτερό του επίτευγμα.
Τι σημαίνει “9 Μαΐου” σήμερα;
Σε έναν κόσμο που μοιάζει συχνά να επιστρέφει στους εθνικισμούς, στον αποκλεισμό, στη ρητορική του φόβου, η 9η Μαΐου είναι μία υπενθύμιση. Ότι η ιστορία αλλάζει, αλλά όχι από μόνη της. Αλλάζει όταν κάποιοι άνθρωποι επιμένουν σε αξίες, όταν δεν παραιτούνται από το όνειρο της ισότητας. Αλλάζει όταν η ελευθερία δεν είναι μόνο σύνθημα, αλλά καθημερινός αγώνας.
Έτσι, η 9η Μαΐου είναι μια ευκαιρία να θυμηθούμε τι σημαίνει ηγέτης. Όχι αυτός που επιβάλλεται με φόβο, αλλά αυτός που οδηγεί με όραμα. Όχι εκείνος που διχάζει, αλλά εκείνος που ενώνει.
Είναι στο χέρι μας να συνεχίσουμε αυτό που ξεκίνησε.
Διαβάστε επίσης: Όχι για όλους: 20 ταινίες για γερά στομάχια
