Ο Πρόεδρος του Ομίλου Χαραγκιώνη, Θεόδωρος Χαραγκιώνης, ένας εξαιρετικά δημιουργικός άνθρωπος με σπουδαίο όραμα και πάθος για τα γρήγορα αυτοκίνητα, έδωσε μια αποκαλυπτική συνέντευξη στο Perpetual.
Συναντήσαμε τον κ. Χαραγκιώνη στο κέντρο της Αθήνας, σε ένα κτίριο μοναδικής σχεδίασης και αισθητικής το οποίο στεγάζει το Ελληνικό Μουσείο Αυτοκινήτου, με έργα τέχνης απο την προσωπική του συλλογή. Μας υποδέχτηκε με θερμή στο γραφείο του και ξεκινήσαμε την συνέντευξη μας.
Όταν ήσασταν παιδί ακόμα, τι λέγατε ότι «θα γίνω όταν θα μεγαλώσω»;
Ήθελα να γίνω μηχανολόγος ή αρχιτέκτονας. Μηχανολόγος γιατί λάτρευα τα αυτοκίνητα και αρχιτέκτονας γιατί λάτρευα την σχεδίαση των κτιρίων. Ο πατέρας μου, επιχειρηματίας με ανάπτυξη ακινήτων μου είπε : «Κοίταξε, εγώ είχα τον Καψαμπέλη, τον Βικέλα, τους καλύτερους αρχιτέκτονες τους οποίους μπορείς να έχεις και εσύ όποια στιγμή θέλεις, γίνε όμως πολιτικός μηχανικός για να έχεις τετράγωνο μυαλό, γιατί στον επιχειρηματία ταιριάζουν οι σπουδές του πολιτικού μηχανικού, τα άλλα τα αγοράζεις.» Έτσι λοιπόν παρά την θέληση μου ξεκίνησα ως πολιτικός μηχανικός, αλλά ουσιαστικά από το 85’ όλα μας τα κτίρια τα σχεδιάζω εγώ.
Η αγάπη σας για τα αυτοκίνητα πως προέκυψε;
Είναι δύσκολο να το αναλύσω, πιστεύω όλα τα παιδιά έπαιζαν με αυτοκίνητα, εγώ ίσως έπαιζα λίγο περισσότερο. Ένα πλεονέκτημα είναι ότι στο σπίτι μας υπήρχε γκαράζ, καθώς ο πατέρας μου πρόβλεψε στο σπίτι που είχε χτίσει στην Καστέλλα να υπάρχει γκαράζ, το οποίο για μένα ήταν το πρώτο μου εργαστήριο και πάντα είχε ενδιαφέροντα αυτοκίνητα, όπως jaguar, mercedes κ.α. Ήταν ενδιαφέροντα αυτοκίνητα για την ελληνική πραγματικότητα που ήταν πάντα ιδιαίτερα φτωχή σε καλά αυτοκίνητα, γιατί το κράτος επειδή έχει αδυναμία να εισπράξει φόρους τιμωρεί ότι είναι εύκολο για είσπραξη, όπως τα τσιγάρα, τα ποτά, τα ακίνητα, και τα αυτοκίνητα.
Ποιά είναι η καλύτερη συμβουλή που σας δόθηκε ποτέ και ποια η χειρότερη;
Αυτό χρειάζεται σκέψη για να σας το απαντήσω απόλυτα. Μια αρχή του πατέρα μου λέει «Δεν αδικούμε κανέναν, δεν αφήνουμε κανέναν να μας αδικήσει», αν λειτουργεί αυτό ακόμα και στις κοινωνικές σου επαφές, είναι κάτι πάρα πολύ σωστό και μιλάει στην ψυχή μου. Έχει λειτουργήσει πάρα πολύ αυτά τα χρόνια. Χειρότερη συμβουλή; Ίσως τις φιλτράρω και τις έχω κρατήσει δεν μπορώ να σας πω με βεβαιότητα… Π.χ ένας αξιόλογος επιχειρηματίας μου είπε πρέπει οπωσδήποτε να μπεις στο χρηματιστήριο, και μου το είπε το 2000 που από τότε είχε δυο εισηγμένες εταιρίες και έχει καταστραφεί.
Τι σας δίνει έμπνευση;
Τι μου δίνει έμπνευση; Τα πάντα. Πιστεύω ότι από την ώρα που σηκώνομαι το πρωί κατεβάζω ιδέες… ένα ωραίο τοπίο, ένα ωραίο αυτοκίνητο, ένα ωραίο θεατρικό έργο ή μία πολύ καλή μουσική με εμπνέει.
Ποιά είναι η μεγαλύτερη παγίδα για τους νέους ανθρώπους;
Το μυαλό μας δεν συγκρίνεται με κανένα κομπιούτερ, και αυτό που λέμε για την «ηλεκτρονική ευθεία» είναι μια σαχλαμάρα, είναι ένα βήμα παραπάνω στην λειτουργία των κομπιούτερ το οποίο είναι ένα δυαδικό σύστημα και τα πάντα λύνονται με βάση αυτό. Η απίθανη πρόσβαση στην πληροφόρηση που έχουν σήμερα τα νέα παιδιά, τα κάνει τεμπέλικα στο να φορτώσουν το μυαλό τους με γνώσεις που βοηθούν στην λειτουργία του στο να δημιουργήσει παρεταίρω, δηλαδή η μεγαλύτερη παγίδα για τους νέους ανθρώπους είναι η υπερβολική χρήση της αποταμίευσης γνώσεων. Απορώ γιατί τα κράτη δεν έχουν ασχοληθεί ακόμη να το βάλουν σε τάξη.
Τι συμβουλή θα δίνατε σε έναν νέο που τώρα ξεκινά τα πρώτα του επιχειρηματικά βήματα;
Κοιτάξτε η συμβουλή είναι η εξής: Μεγάλα πράγματα δεν γίνονται με τίποτα. Έχω ακούσει την ανοησία ότι τα χρήματα ή τα παντρεύεσαι ή τα κλέβεις ή δεν ξέρω τι… είναι λάθος. Σκληρή δουλειά και προσωπική εξέλιξη, δηλαδή η δια βίου μάθηση και η σκληρή δουλειά κάνουν μεγάλα πράγματα. Αν θέλεις να πετύχεις σπουδαία πράγματα με 8ωρο, με ελεύθερο χρόνο, με οργάνωση διακοπών και από την αρχή του χρόνου να βλέπεις πότε πέφτουν οι αργίες κ.τ.λ. θα μείνεις μετριότης, καταδικάζεις τον εαυτό σου στην μετριότητα. Έτσι, σκληρή δουλειά και αυτοεξέλιξη με συνεχείς σπουδές.
Αν μπορούσατε να έχετε μια επιχείρηση εκτός της δικής σας, τι θα ήταν;
Κοιτάξτε, με ρωτάτε πολύ αργά και είμαι τόσο πολύ πορωμένος με την δουλειά μου, γιατί λατρεύω την ανάπτυξη ακινήτων, πραγματικά την λατρεύω. Αυτό που με συγκίνησε ήταν όταν είχα πάει σε ένα συνέδριο στο Λος Άντζελες, ένα συνέδριο του World Forum For Motor Museums, όπου μας πήγαν στην Πασαντίνα σε ένα κολλέγιο για design. Εντυπωσιάστηκα κυριολεκτικά όταν είδα νεαρά παιδιά να σχεδιάζουν απο το καινούργιο Hyundai μέχρι την καινούργια Bugatti. Πλέον οι μεγάλοι επώνυμοι σχεδιαστές έχουν εκλείψει και τα αυτοκίνητα σχεδιάζονται απο αυτά τα νέα κεφάτα παιδιά μέσα απο αυτό το κολλέγιο. Αν λοιπόν ξεκίναγα τώρα, θα μου άρεσε να φοιτήσω εκεί.
Ποιό είναι το μεγαλύτερο ρίσκο που έχετε πάρει;
Υπάρχουν τρία μεγάλα ρίσκα, στο ένα κερδίσαμε και όσον αφορά τα υπόλοιπα στο ένα χάσαμε και στο άλλο μέχρι στιγμής χάνουμε. Στο ρίσκο που κερδίσαμε, ήταν όταν μαζί με την Lamda κάναμε το Mediterranean Cosmos, το πρώτο μεγάλο εμπορικό κεντρό που έγινε στην Ελλάδα, το οποίο άνοιξε στην Θεσσαλονίκη το 2005. Ήταν μια πολύ μεγάλη επένδυση σε ξένη γη – γη η οποία ανήκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο – και ένα εμπορικό κέντρο που γίνεται στους αγρούς ή πετυχαίνει ή αποτυγχάνει δεν υπάρχει μέση οδός, αυτό πέτυχε και πήγε καλά. Στο ρίσκο που χάσαμε, ήταν όταν εξηγήσαμε στην πολιτεία – όταν μας ρώτησαν για μεταολυμπιακές χρήσεις – ότι το οικόπεδο του IBC που έγινε μετά Golden Hall και το Ολυμπιακό κέντρο του Γαλατσίου, ήταν δύο ενδιαφέροντα ακίνητα για χρήση εμπορικού κέντρου. Μας είπαν εντάξει, ευχαριστούμε, θα κάνουμε διαγωνισμό και αν κρίνετε ελάτε να πλειοδοτήσετε. Κερδίσαμε τον διαγωνισμό για το Γαλάτσι, δώσαμε 3 εκατομμύρια ευρώ “αέρα” από την αρχή, πληρώναμε ενοίκιο 8.500 ευρώ την ημέρα απο την πρώτη στιγμή, ωστόσο δεν πήραμε ποτέ άδειες και αφού δώσαμε περί τα 22 εκατομμύρια ευρώ το επιστρέψαμε στο δημόσιο. Δυστυχώς στην Ελλάδα των επενδύσεων γίνονται αυτά.
Μια άλλη επένδυση ήταν όταν το 1999 αγοράσαμε τα παλιά οικόπεδα της ΧΡΩΠΕΙ δίπλα στο στάδιο «Καραϊσκάκης» με σκοπό να κάνουμε και εκεί ένα εμπορικό κέντρο. Μέχρι στιγμής, 20 χρόνια μετά, τα έχουμε και τα κοιτάμε. Βεβαίως είμαστε μέλη στην Διεθνή Διαφάνεια Ελλάδος και οι αρχές μας είναι οτι οι συναλλαγές πρέπει να είναι μόνο επίσημες και νόμιμες, όσο και να μας κοστίσει. Σίγουρα βρέθηκαν καλοθελητές οι οποίοι μπορούσαν να λύσουν τέτοιου είδους θέματα, αλλά δεν αγγίζουμε αυτές τις οδούς.
Άρα λοιπόν η πολιτεία αποθαρρύνει τους επιχειρηματίες;
Μα το συζητάτε; Φυσικά.
Πιστεύετε ότι οι επίλογες είναι αυτές που καθορίζουν την όποια πορεία της ζωής μας ή οι επιρροές;
Οι επιλογές φυσικά. Οι επιρροές είναι για τους αδύναμους. Αν έχεις σπουδάσει και έχεις καλλιεργήσει τον εαυτό σου, καθαρά οι επιλογές.
Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που δημιουργήσατε και νιώθετε υπέροχα ακόμα και σήμερα για αυτό;
Κοιτάξτε, είναι τα παιδιά μου τα οποία τα χαίρομαι ιδιαίτερα. Ο ένας είναι οικονομολόγος και ο άλλος μηχανικός, οι οποίοι δουλεύουν μαζί μου. Είναι αξιόλογοι, με πολύ ισχυρές προσωπικότητες και πολύ χαμηλό προφίλ, το οποίο είναι πολύ σημαντικό καθώς δεν χρειάζεται να “μπαίνεις στο ρουθούνι”, ιδιαίτερα όταν οι συνάνθρωποι σου είναι κατεξοχήν ζηλιάρηδες. Οι Έλληνες έχουν χίλια καλά, άλλα το ελάττωμα τους είναι η ζήλια. Οπότε πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός, και αν θες να θεωρείσαι επιτυχημένος πρέπει να έχεις την αποδοχή του κόσμου.
Πιάσατε ποτέ τον εαυτό σας να κάνει κάτι μόνο για το χρήμα;
Όχι, ποτέ. Το χρήμα είναι σκοπός για να πετύχεις αυτό που θέλεις.
Ποιό θα έπρεπε να είναι κατα την γνώμη σας το μοντέλο ανάπτυξης στην Ελλάδα;
Να περάσει το μήνυμα ότι πρέπει να εργαστούμε, δεν το έχει πει κανείς. Μιλάνε για κρίση, μιλάνε για επενδύσεις, μιλάνε για ότι θες… ενώ μας διαλύει η γραφειοκρατία. Κανένας πολιτικός δεν τόλμησε να εξηγήσει ότι το μνημόνιο δεν είναι τόσο κακό. Το μνημόνιο λέει δύο πράγματα: Το ένα είναι πως θα αποπληρώσουμε τα χρήματα μας ή τα χρήματα που μας δανείσανε ή με ποιούς όρους θα μας δανείσουν περισσότερα για να επιβιώσουμε, ενώ το δεύτερο που λέει είναι ότι προσπαθεί να απαλλάξει τους Έλληνες απο μεγάλες ομάδες που τους έχουν υποδουλώσει ως εξής: Κάθε πολιτικός για να εκλεγεί σε μια ανώριμη δημοκρατία όπως είναι η δική μας, πρέπει να ελέγξει μεγάλες ομάδες ανθρώπων που είναι οι συνδικαλιστές διαφόρων οργανισμών, στους οποιους δίνονται αρκετά δικαιώματα με αντάλλαγμα τις ψήφους. Το μνημόνιο έβαλε μεγάλη τάξη σε αυτό και υπάρχει συνεχής εποπτεία. Αυτές είναι στην ουσία οι μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν το εξηγεί κανείς.
Έχετε σκεφτεί ποτέ να ασχοληθείτε με την πολιτική;
Ναι. Σας μίλησα πριν για ανώριμη δημοκρατία… ένας επιχειρηματίας που δουλεύει σκληρά και δημιουργεί, δεν επιλέγει αυτό το λειτουργήμα το οποίο είναι δυστυχώς αντιδημιουργικό. Ο πολιτικός είναι ένας άνθρωπος ο οποίος αποκτά ξαφνικά μεγάλη πρόσβαση στον κρατικό οργανισμό, γίνεται πανίσχυρος και οι πάντες θέλουν να είναι κοντά του, ο καθένας για τους δικούς του λόγους. Όταν κάποια στιγμή “μαυρίζει” εξαφανίζεται και πάλι. Αυτό δεν είναι κάτι που ταιριάζει στον χαρακτήρα μου και δεν με συγκινεί, εμένα με ενδιαφέρει η ανάπτυξη και η συνεχιζόμενη σκληρή δουλειά. Η αναγνώριση απο απλούς ανθρώπους για αυτά που έχω δημιουργήσει με τα χρόνια είναι κάτι που με γεμίζει.
Η πολιτεία σας έχει βοηθήσει με το εγχείρημα του Μουσείου;
Πραγματικά θέλετε να μου κάνετε αυτή την ερώτηση; Όχι, πουθενά. Όχι απλώς πουθενά, αλλά τους έχουμε πει ότι το 1/3 των επισκεπτών μας είναι σχολεία, οπότε έρχονται πούλμαν. Όταν ανοίξαμε είχαμε βάλει κορίνες επι της 3ης Σεπτεμβρίου ώστε να μπορούν να παρκάρουν τα πούλμαν, ωστόσο δεχτήκαμε καταγγελίες απο γείτονες ότι βάζουμε κορίνες παράνομα. Ήρθε η αστυνομία, η οποία νόμιζε ότι είμασταν νυχτερινό κέντρο και ότι βάζαμε κορίνες για τους πελάτες κ.τ.λ. οπότε αναγκαστήκαμε να τις βγάλουμε και πλέον τα πούλμαν διπλοπαρκάρουν και τα παιδάκια πρέπει να κατέβουν στον δρόμο για να περάσουν στο πεζοδρόμιο. Πήγαμε σε όλες τις υπηρεσίες για να μας δώσουν θέσεις για προσωρινή στάθμευση πούλμαν, μιλήσαμε με υπουργούς, υφυπουργούς, γραμματείς και όλοι έμειναν με το στόμα ανοιχτό και έλεγαν ότι θα μας βοηθήσουν. Δεν έγινε τίποτα. Το μουσείο άνοιξε το 2011.
Έχετε όρεξη να συνεχίσετε να επενδύεετε σε μια τέτοια Ελλάδα;
Κοιτάξτε είναι αργά να αλλάξω χώρα, επομένως θα συνεχίσω. Η Ελλάδα έχει πάρα πολλά καλά, όπως το ότι είναι το καλύτερο οικόπεδο στον κόσμο απο κλιματολογικής πλευράς και απο πλευράς φυσικής ομορφιάς είναι συγκλονιστική.
Υπάρχει κάποιος επιχειρηματίας ζωντανός ή νεκρός που θαυμάζετε;
Ναι, είναι ο Gerald Hines. Είναι ίσως ο μεγαλύτερος αμερικανός developer, ο οποίος μου έδωσε μια μεγάλη χαρά το 2000, όπου μαζί με το Urban Land Institute και το Harvard έκαναν ένα super MBA για φτασμένους επιχειρηματίες του real estate. Ήταν για επαγγελματίες 15ετούς εμπειρίας και πλέον, δηλαδή ήταν 40 ετών και άνω. Αυτό έγινε το 2001,2002 και 2003. Ο Gerald Hines είναι ένας άνθρωπος εξαιρετικού ήθους, που δεν έχει καμία σχέση με τον συνάδελφο του τον Donald (Trump), ο οποίος είχε την έμπνευση και δημιούργησε ένα τέτοιο σχολείο, όπου όλες οι φυλές του κόσμου πηγαίνουν και μαθαίνουν πως να κάνουν επαγγελματικά το real estate, το οποίο είναι πραγματικά μεγάλη υπόθεση.
Ένας δέυτερος που με εντυπωσίασε, ο οποίος υπήρξε και συνεταίρος μου και λέω υπήρξε γιατί έφυγε απο την ζωή πριν λίγα χρόνια, είναι ο Δούκας του Ουεστμίνστερ, ο οποίος ήταν ο πιο ευκατάστατος Βρετανός. Του άνηκαν 650 στρέμματα στο κεντρικό Λονδίνο, στο Μέιφερ και την Μπελγκράβια. Παρά το γεγονός ότι είχε αυτό τον απίθανο πλούτο ακινήτων, συνεταιρίστηκε με την πορτογαλική εταιρία Sonae Sierra, ηγέτιδα στα εμπορικά κέντρα, παίρνοντας στην αρχή το 25% και στην συνέχεια το 50%. Η εταιρία του Γκρόβενορ, εκτός απο τα εμπορικά κέντρα, είχε και τα ομορφότερα γραφεία στον κόσμο. Όταν κάλεσε όλους τους διεθνής συνεταίρους του στα κτήματα του, μας έκανε παρουσίαση πως κάνει genetics με ταύρους για να βελτιώσει την κτηνοτροφία της Βρετανιας και προς δικό του όφελος. Μου έκανε πραγματικά εντύπωση πως ένας άνθρωπος με τόση μεγάλη οικονομική επιφάνεια, με ακίνητα σε όλο τον κόσμο να ασχολείτο με την κτηνοτροφία.
Αυτοί οι δύο άνθρωποι είναι λαμπρά παραδείγματα. Βεβαίως, είχα την τύχη να είμαι συμμαθητής στο σχολείο με τον Γιάννη Αγγελικούση, τον μεγαλύτερο Έλληνα εφοπλιστή και στο στρατό και το Πολυτεχνείο με τον Γιώργο Προκοπίου.
Τι υπάρχει στην συνέχεια για τον κ. Χαραγκιώνη;
Στην συνέχεια, εάν η φύση και ο Θεός δεν έχουν αντίρρηση γι’αυτά που κάνω και με κρατήσουν δυνατό και κεφάτο, περιμένω να καθαρίσει λίγο η αγορά, να αναπνεύσει οικονομικά η Ελλάδα, και να σας φέρουμε πολύ ενδιαφέροντα projects τα οποία δεν είναι ανακοινώσιμα σήμερα, άλλα υπάρχουν στο μυαλό μας. Οπότε παρακολουθήστε μας και θα δείτε μεγάλα πράγματα.
Πώς θα επιθυμούσατε να σας θυμούνται;
Σαν δημιουργό. Είτε είναι μια μικρή δημιουργία με ένα κομμάτι του μουσείου, είτε με ένα κτίριο.
Συνέντευξη: Ιωάννα Γιαννιώτη
Φωτογράφος: Λευτέρης Σιαράπης
