Σε μια γωνιά ενός χωριού, το καφενείο δεν είναι απλώς χώρος για καφέ και τάβλι. Είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας. Εκεί συνυπάρχουν ο παππούς με τα δίκια του, ο νέος με τα όνειρά του, ο εργάτης με τους κάλους στα χέρια, ο δάσκαλος με τις σιωπές του. Στο ίδιο τραπέζι, μικροί και μεγάλοι – κυριολεκτικά και μεταφορικά – μοιράζονται χώρο, αέρα και άποψη.
Η φράση “μικροί – μεγάλοι στο ίδιο καφενείο” είναι κάτι παραπάνω από λαϊκή παρατήρηση. Είναι υπενθύμιση. Δεν είμαστε όλοι ίσοι σε πείρα, γνώση, ευθύνη ή σοφία. Όμως καλούμαστε να συνυπάρχουμε.
Ζούμε σε μια εποχή όπου η έννοια της ισότητας παρερμηνεύεται συχνά. Η ιδέα του “όλοι είμαστε ίδιοι” μοιάζει προοδευτική, αλλά στην πράξη αγνοεί τη φυσική ανισότητα που υπάρχει ανάμεσά μας. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο ώριμοι, το ίδιο ηθικοί, το ίδιο έμπειροι ή υπεύθυνοι. Και δεν χρειάζεται να είναι. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι σεβασμός προς την ανομοιογένεια.
Όπως στο καφενείο, έτσι και στην κοινωνία: άλλοι μιλούν δυνατά, άλλοι σιωπούν. Άλλοι ξέρουν, άλλοι μαθαίνουν. Άλλοι έχουν ζήσει, άλλοι τώρα ξεκινούν. Η συνύπαρξη απαιτεί αναγνώριση των διαφορών, όχι εξομοίωση.
Ο σεβασμός δεν είναι ισοπέδωση. Ο πραγματικός σεβασμός δεν λέει: “όλοι έχουμε το ίδιο δικαίωμα να μιλήσουμε”. Ο σεβασμός λέει:
“Κάποιος πριν από εμάς έχει ήδη μιλήσει, και αξίζει να τον ακούσουμε”.
Σήμερα, σε δημόσιο διάλογο, σχολεία, πολιτική ή κοινωνικά δίκτυα, η φωνή έχει γίνει πιο εύκολη από την ακοή. Όλοι μιλάμε, όλοι διακόπτουμε, όλοι γνωρίζουμε – ακόμα κι αν δεν ξέρουμε. Η σοφία όμως, η ηθική ωριμότητα και η εμπειρία δεν είναι πάντα ορατές. Χρειάζονται χώρο και υπομονή για να αναδυθούν.
Προφανώς το καφενείο είναι σύμβολο της ελληνικής κοινότητας. Εκεί οι απόψεις συγκρούονται αλλά δεν ακυρώνονται. Εκεί ο ηλικιωμένος θα δώσει χώρο στον νεότερο να εκφραστεί, αλλά θα περιμένει να δεχτεί και τον σεβασμό που του αναλογεί. Εκεί δεν επιβάλλεσαι – κερδίζεις την προσοχή σου.
Η κοινωνία μας σήμερα υποφέρει από έναν θορυβώδη λαϊκισμό, μια επιπόλαιη ισοπέδωση του “όλοι είμαστε ίσοι” που καταλήγει στο “κανείς δεν αξίζει περισσότερο”. Όμως, η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη: κάποιοι έχουν περπατήσει παραπάνω χιλιόμετρα στη ζωή, και αυτό έχει σημασία.
Διαβάστε επίσης: Η αυτοκρατορία του “Νονού”: Η ταινία που όρισε το είδος
