Το 1947, το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών ενέτεινε το “Κυνήγι των Μαγισσών” ενάντια στον κομμουνισμό, με την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών (HUAC) να στοχοποιεί τη βιομηχανία του κινηματογράφου, ζητώντας από καλλιτέχνες να καταδώσουν συναδέλφους τους ως κομμουνιστές. Δέκα σεναριογράφοι και σκηνοθέτες, οι οποίοι έμειναν γνωστοί ως “Hollywood Ten”, αρνήθηκαν να συνεργαστούν, επικαλούμενοι την Πρώτη Τροπολογία του Συντάγματος. Η πράξη αυτή τους κόστισε την καριέρα, την ελευθερία και την ιστορική τους θέση.

Ποιοι ήταν οι “Δέκα του Χόλιγουντ”

Alvah Bessie – Δημοσιογράφος του New Yorker, συγγραφέας και σεναριογράφος της Warner Bros. γνωστός για τη δουλειά του σε ταινίες με έντονο κοινωνικό περιεχόμενο, όπως το “Objective, Burma!”.

Herbert Biberman – Σκηνοθέτης και σεναριογράφος, γνωστός για το “Salt of the Earth”, ταινία με θέμα μια απεργία στο Νέο Μεξικό, που φτιάχτηκε αποκλειστικά από άτομα που βρίσκονταν στη μαύρη λίστα του Χόλιγουντ.

Lester Cole – Συνιδρυτής του Screen Writers Guild και συγγραφέας πολλών επιτυχιών, όπως “Among the Living”.

Edward Dmytryk – Γνωστός σκηνοθέτης των Murder My Sweet (1944) και Crossfire (1947) για το οποίο μάλιστα πήρε υποψηφιότητα για Όσκαρ ενώ είχε ήδη μπει στη λίστα. Έφυγε από τις ΗΠΑ για 2 χρόνια, επέστρεψε, φυλακίστηκε και τελικά δέχθηκε να δηλώσει πως ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ, δίνοντας και αρκετά άλλα ονόματα.

Ring Lardner Jr. – Ένας από τους πιο ακριβούς σεναριογράφους στο Χόλιγουντ, ο οποίος βραβεύτηκε με Όσκαρ για το “Woman of the Year”. Μετά την αποφυλάκισή του, έφυγε στην Αγγλία, δούλεψε με ψευδώνυμα και τελικά το όνομά του εμφανίστηκε ξανά σε αμερικανική παραγωγή το 1965, στο “The Cincinnati Kid”. Πέντε χρόνια αργότερα βραβεύτηκε με Όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου για το MASH.

John Howard Lawson – Ένας από τους κορυφαίους σεναριογράφους της δεκαετίας του 1930, γνωστός για το “Blockade”. Μετά την αποφυλάκισή του κατέφυγε στο Μεξικό όπου έγραψε (χωρίς να πάρει τα εύσημα) το “Cry, The Beloved Country”, την πρώτη ταινία που ασχολήθηκε με το απαρτχάιντ στην Ν. Αφρική.

Albert Maltz – Πετυχημένος σεναριογράφος με έργα όπως το “This Gun for Hire”(υποψήφιο για Όσκαρ το 1945). Κατέφυγε στο Μεξικό όπου έγραψε κρυφά σενάρια, μεταξύ άλλων και για το “The Robe” το 1953.

Samuel Ornitz – Συγγραφέας που συνδύαζε τη λογοτεχνία με το σενάριο. Έφτασε στο Χόλιγουντ το 1928 και δούλεψε για 20 χρόνια μέχρι τη στιγμή της κατάθεσης και της φυλάκισής του. Δεν ξαναδούλεψε ποτέ στην κινηματογραφική βιομηχανία.

Robert Adrian Scott – Παραγωγός και σεναριογράφος ταινιών-νουάρ, όπως το “Murder, My Sweet”. Ήταν ο μόνος που μήνυσε το στούντιο που τον απέλυσε (RKO), έχασε όμως τη δίκη το 1957. Δούλεψε στην Αγλλία, κυρίως sτην τηλεόραση, κάτι που έκανε και όταν επέστρεψε στις ΗΠΑ.

Dalton Trumbo – Ο συγγραφέας του “Johnny Got His Gun”, ίσως ο πιο γνωστός από τους δέκα, έγραφε σενάρια από τη δεκαετία του 30 και είχε την πρώτη μεγάλη του επιτυχία το 1940 με το “Kitty Foyle” όπου ήταν υποψήφιος για Όσκαρ. Μετά την αποφυλάκισή του, έγραφε για χρόνια σενάρια με ψευδώνυμα, δύο εκ των οποίων μάλιστα κέρδισαν και Όσκαρ (Roman Holiday, The Brave One).

Η αντιπαράθεση με την επιτροπή

Η HUAC, η οποία δημιουργήθηκε το 1938 για να διερευνήσει τις υποτιθέμενες ύποπτες και ανατρεπτικές δραστηριότητες από πλευράς ιδιωτών πολιτών, δημοσίων υπαλλήλων και εκείνων των οργανώσεων που υποπτεύονταν ότι έχουν κομμουνιστικούς δεσμούς, έγινε παντοδύναμη στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του ’50, επιδιδόμενη σε ένα σύγχρονο “κυνήγι μαγισσών” εναντίον όσων καλλιτεχνών (και ειδικά του Χόλιγουντ) ήταν ή θεωρούνταν αριστεροί. Οι καλλιτέχνες κλήθηκαν να απαντήσουν αν ήταν μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος και να “ονομάσουν” άλλους συνεργάτες. Οι “Δέκα” αρνήθηκαν να απαντήσουν, επικαλούμενοι τη συνταγματική τους προστασία.

Η πράξη τους θεωρήθηκε πρόκληση προς το Κογκρέσο. Το αποτέλεσμα ήταν η καταδίκη τους για περιφρόνηση του Κογκρέσου, με ποινές φυλάκισης από έξι μήνες έως ένα έτος. Παράλληλα, το όνομά τους μπήκε σε “μαύρη λίστα”, η οποία απαγόρευε σε κινηματογραφικά στούντιο να συνεργάζονται μαζί τους.

Οι συνέπειες

Η “μαύρη λίστα” είχε καταστροφικές συνέπειες για την καριέρα πολλών. Κάποιοι εργάστηκαν με ψευδώνυμα, όπως ο Τράμπο που κέρδισε Όσκαρ για το “The Brave One” με το ψευδώνυμο Ρόμπερτ Ριτς. Άλλοι εγκατέλειψαν τη βιομηχανία ή πέρασαν το υπόλοιπο της ζωής τους αγωνιζόμενοι για την αποκατάστασή τους.

Η ιστορική δικαίωση

Μόλις τη δεκαετία του 1960 άρχισε να υποχωρεί η μαύρη λίστα, ενώ ο αγώνας των “Δέκα του Χόλιγουντ” θεωρήθηκε σύμβολο αντίστασης στην καταπίεση της ελευθερίας του λόγου. Το 1997, η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου αποκατέστησε μεταθανάτια τον Ντάλτον Τράμπο, αναγνωρίζοντάς τον ως πραγματικό νικητή για το Όσκαρ Σεναρίου του “Roman Holiday”.

Η ιστορία των “Δέκα του Χόλιγουντ” παραμένει υπενθύμιση του κινδύνου που εγκυμονεί η πολιτική δίωξη, ακόμη και σε δημοκρατικές κοινωνίες. Το Χόλιγουντ έχασε δέκα ταλαντούχους δημιουργούς, αλλά η πολιτιστική τους κληρονομιά και ο αγώνας τους για ελευθερία παραμένουν ζωντανοί.

Διαβάστε επίσης: Διάσημοι άντρες που επέλεξαν να αλλάξουν το όνομα τους