H ταινία “Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles”, σε σκηνοθεσία της Σαντάλ Ακερμάν, βρέθηκε στην κορυφή της λίστας με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών που δημοσίευσε το περιοδικό “Sight and Sound” του Βρετανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου.
Είναι η πρώτη φορά που ένα έργο σκηνοθετημένο από γυναίκα φτάνει στην πρώτη δεκάδα της δημοσκόπησης που διεξάγεται κάθε δεκαετία από το 1952, ξεπερνώντας το “Πολίτης Κέιν” του Όρσον Γουέλς (κατείχε την πρώτη θέση για 40 χρόνια), το Vertigo του Άλφρεντ Χίτσκοκ, το οποίο βρισκόταν στην κορυφή της λίστας το 2012, και πολλές χιλιάδες άλλες ταινίες.
Η “Jeanne Dielman”, που κυκλοφόρησε το 1975, αφορά την ιστορία μιας Βελγίδας χήρας που στρέφεται στην πορνεία για να τα βγάλει πέρα, αλλά σκοτώνει έναν από τους πελάτες της. Η ταινία διαρκεί σχεδόν τρεισήμισι ώρες, και αν και δεν είναι τόσο γνωστή έξω από τον κόσμο της κινηματογραφικής κριτικής όσο οι ταινίες που κατείχαν την πρώτη θέση τα προηγούμενα χρόνια, έχει επαινεθεί ως «αριστούργημα» και ως ένα πρωτοποριακό κομμάτι φεμινιστικής ταινίας.
Η Λίλιαν Κρόφορντ, κριτικός κινηματογράφου και συγγραφέας που συνέβαλε στη δημοσκόπηση, είπε ότι η ταινία ήταν το «ουσιώδες κείμενο» στον φεμινιστικό κινηματογράφο.
«Η Jeanne Dielman δεν είναι μια ταινία που θα έλεγα σε κάποιον που μπαίνει στον κινηματογράφο “Ω, αυτή είναι η πρώτη ταινία που πρέπει οπωσδήποτε να δείτε”», δήλωσε στο BBC.
«Νομίζω ότι αν πρόκειται να δουλέψεις τη λίστα, ίσως να την κάνεις με αντίστροφη σειρά και κατά κάποιο τρόπο να χτίσεις προς αυτήν, γιατί είναι αρκετά δύσκολο να καλέσεις τους ανθρώπους να τη δουν.»
«Αλλά με την ακαδημαϊκή έννοια και σκεπτόμενοι για τον κινηματογράφο και ενθαρρύνοντας περισσότερους ανθρώπους να αναζητήσουν τον πειραματικό κινηματογράφο, τις ταινίες γυναικών, και όσον αφορά την ιστορία του φεμινιστικού κινηματογράφου, αυτό είναι απολύτως το είδος του βασικού κειμένου».
Σύμφωνα με την Αλίσα Γουίλκινσον, η οποία κάνει κριτική ταινιών για λογαριασμό του Vox, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που οδήγησαν σε αυτή την επιτυχία. Η Άκερμαν, η οποία είναι πρωτοπόρος της φεμινιστικής δημιουργίας ταινιών, πέθανε το 2015, τρία χρόνια μετά την τελευταία δημοσκόπηση. Η ταινία επίσης αποκαταστάθηκε και επανακυκλοφόρησε στη συλλογή Criterion το 2017, πράγμα που σημαίνει που δεν την είχαν δει στο παρελθόν (δεν πήγαν όλοι σε σχολή κινηματογράφου) είχαν την ευκαιρία να το κάνουν στις αίθουσες. Και τέλος, η δεξαμενή των ψηφοφόρων από την οποία λήφθηκε η τελική λίστα έχει διαφοροποιηθεί από το 2012, οπότε είναι πιθανό να βοήθησε στην επιλογή της.
Σε άρθρο για το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου, η Λόρα Μάλβεϊ, καθηγήτρια κινηματογραφικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Birkbeck, χαρακτήρισε την ψηφοφορία «ξαφνική ανατροπή».
«Τα πράγματα δεν θα είναι ποτέ τα ίδια», έγραψε.
Η ψηφοφορία που διεξάγεται από το περιοδικό Sight and Sound του Βρετανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, στο παρελθόν έχει αντιμετωπίσει κριτική για την έλλειψη ποικιλομορφίας στους εμπειρογνώμονες που ερωτήθηκαν και στον κατάλογο των 100 καλύτερων ταινιών που επιλέχθηκαν.
Το 2012, η “Jeanne Dielman” ήταν μία από τις μόλις δύο ταινίες που σκηνοθετήθηκαν από γυναίκες που μπήκαν στον κατάλογο, μαζί με μία από έναν μαύρο σκηνοθέτη – το Touki Bouki του Djibril Diop Mambéty.
Με την πάροδο των ετών, ο αριθμός και η ποικιλομορφία των ατόμων που ερωτώνται έχουν αυξηθεί. Φέτος, ζητήθηκε από 1.639 κριτικούς, προγραμματιστές, επιμελητές, αρχειονόμους και ακαδημαϊκούς να επιλέξουν τις δέκα καλύτερες ταινίες τους.
Kανείς δεν μπορεί να εξηγήσει τη σημασία αυτής της επιλογής καλύτερα από την ίδια τη Σαντάλ Ακερμάν, η οποία σε συνέντευξη της το 1975, όταν ρωτήθηκε γιατί θεώρησε σημαντικό να δείξει την καθημερινή ρουτίνα μιας γυναίκας, απάντησε: «Γιατί το σινεμά δείχνει μια εικόνα των γυναικών, από την ανδρική οπτική, η οποία είναι απολύτως ψεύτικη».
Με πληροφορίες από BBC, Vox
Διαβάστε επίσης: Αυτές είναι οι “100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών” – σύμφωνα με δημοσκόπηση