Ο Ιούδας ο Ισκαριώτης ήταν ένας από τους 12 μαθητές του Χριστού, ο οποίος τον πρόδωσε για “τριάντα αργύρια”.

Ο Ιούδας, γιος του Σίμωνα, γεννήθηκε στη πόλη Κεριώθ της Ιουδαίας και ήταν ο μόνος από τους μαθητές του Χριστού που καταγόταν από τη φυλή του Ιούδα (μία από τις 12 φυλές του Ισραήλ), καθώς όλοι οι άλλοι κατάγονταν από τη Γαλιλαία. Το επίθετο “Ισκαριώτης” είναι ο εξελληνισμένος τύπος των εβραϊκών λέξεων Κ-Qrîyôth, που σημαίνουν “ο άνθρωπος από την πόλη Κεριόθ”, κατά την επικρατούσα εκδοχή.

Οι πληροφορίες για τον Ιούδα από τους Ευαγγελιστές είναι ελάχιστες και ανεπαρκείς για τη μορφή και τον χαρακτήρα του. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης τον χαρακτηρίζει υποκριτή και φιλάργυρο, ενώ οι υμνογράφοι τον “στολίζουν” με ουκ ολίγα απαξιωτικά επίθετα, όπως αγνώμων, δυσσεβής, άθλιος, γέννημα εχιδνών, ζηλότυπος, εραστής των χρημάτων κ.α.

Σύμφωνα με τα Ευαγγέλια, όταν οι αρχιερείς των Ιουδαίων επιδίωξαν να συλλάβουν και να θανατώσουν τον Ιησού Χριστό, απευθύνθηκαν στον πιο ευάλωτο από τους μαθητές του, ο οποίος αντί του ποσού των τριάντα αργυρίων ανέλαβε να τους υποδείξει τον Ιησού.

Τέθηκε επικεφαλής ένοπλης δύναμης του συνεδρίου των Εβραίων και μετέβη στον κήπο της Γεθσημανής, στους πρόποδες του Όρους των Ελαιών. Σύμφωνα με την περιγραφή στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη, ο Ιούδας πρόδωσε τον Ιησού με αντίτιμο “τριάντα αργύρια” υποδεικνύοντάς τον με ένα φιλί στους στρατιώτες του αρχιερέα Καϊάφα, ο οποίος έπειτα παρέδωσε τον Ιησού στους στρατιώτες του Πόντιου Πιλάτου. Τα νομίσματα αυτά πιθανότατα ήταν τυριανά σεκέλ.

Ο Ιησούς συνελήφθη και οδηγήθηκε στους αρχιερείς και γραμματείς των Ιουδαίων. Όταν ο Ιούδας κατάλαβε τις συνέπειες της προδοσίας του μετανόησε κι επέστρεψε τα τριάντα αργύρια της αμοιβής του στους αρχιερείς. Αυτοί δεν τα δέχτηκαν, γι’ αυτό και ο Ιούδας τα πέταξε μέσα στο ναό λέγοντας «ήμαρτον, σας παρέδωσα έναν αθώο άνθρωπο». Αμέσως μετά έφυγε από τον ναό και αυτοκτόνησε δι’ απαγχονισμού.

Υπάρχουν δυο διαφορετικές αναφορές για το τέλος της ζωής του Ιούδα:

Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο λέει ότι, μετά τη σύλληψη του Ιησού από τις ρωμαϊκές αρχές και πριν την εκτέλεσή του, γεμάτος τύψεις ο Ιούδας επέστρεψε τα τριάντα αργύρια στους ιερείς και κρεμάστηκε. Οι ιερείς, καθώς απαγορευόταν από τον εβραϊκό νόμο να επιστρέψουν τα χρήματα, τα χρησιμοποίησαν για να αγοράσουν το κτήμα ενός κεραμοποιού, τον λεγόμενο “αγρόν του κεραμέως”, κάτι που στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο παρουσιάζεται ως εκπλήρωση προφητείας.

Οι Πράξεις των Αποστόλων λένε ότι ο Ιούδας με τα χρήματα αγόρασε ένα χωράφι, αλλά έπεσε καταγής και ξεχύθηκαν τα σπλάχνα του. Το χωράφι αυτό λεγόταν Ακελδαμά.

Άλλη μια εκδοχή μας μεταφέρεται από τον Παπία: “Το σώμα του Ιούδα είχε πρηστεί τόσο πολύ που δεν μπορούσε να περάσει από εκεί που περνούσε εύκολα και ένα άρμα, συνθλίφθηκε από το άρμα και ξεχύθηκαν τα σπλάχνα του”.

Ωστόσο, οι μελετητές πρόσφατα επισήμαναν ότι το “κρέμασμα” κατά την αρχαιότητα όντως περιελάμβανε ένα είδος “ξεκοιλιάσματος”, εξηγώντας την προφανή αντίφαση ανάμεσα στις δυο πηγές, ότι ο Ιούδας κρεμάστηκε και ξεχύθηκαν τα σπλάχνα του. Ένας αυτόχειρας θα έπεφτε από έναν υψηλό τοίχο ή ένα κλαδί δέντρου πάνω σε ένα κοφτερό στύλο ή πάσσαλο.

Σύγχρονες αναπαραστάσεις

Οι περισσότεροι Χριστιανοί σήμερα θεωρούν τον Ιούδα προδότη. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η λέξη “Ιούδας” είναι σε πολλές γλώσσες συνώνυμη του προδότη.

Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές έχουν υιοθετήσει την άποψη ότι ο Ιούδας ήταν ο διαπραγματευτής σε μία προσυμφωνημένη ανταλλαγή κρατουμένων, ο οποίος παρέδωσε τον Ιησού στους Ρωμαίους μετά από κοινή τους συμφωνία, και ότι η κατοπινή παρουσίαση του ως «προδότη» αποτελεί στρέβλωση της ιστορίας.

Στο βιβλίο του The Passover Plot ο Βρετανός θεολόγος Hugh J. Schonfield ισχυρίζεται ότι η σταύρωση του Ιησού ήταν η ηθελημένη εκπλήρωση μιας βιβλικής προφητείας και ότι ο Ιούδας δρούσε με τον Ιησού να έχει πλήρη γνώση των πεπραγμένων του και να συναινεί στην «προδοσία» του στις αρχές.

Στην ταινία του Μάρτιν Σκορτσέζε, Ο τελευταίος πειρασμός, η οποία βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη, το μοναδικό κίνητρο της προδοσίας του Ιούδα ήταν να βοηθήσει τον Ιησού, ως ο κοντινότερος φίλος του, διεκπεραιώνοντας ότι δεν κατάφερε κανένας άλλος μαθητής. Παρουσιάζει τον Ιούδα να πραγματοποιεί αυτό που του ζητήθηκε από τον Ιησού, να τον βοηθήσει δηλαδή να εκπληρώσει το πεπρωμένο του και να σταυρωθεί, κάνοντας τη σημασία του Ιούδα καταλυτική για τα μετέπειτα γεγονότα τα οποία είχαν ύψιστη σημασία για τη μετέπειτα σωτηρία του. Αυτή η εκδοχή του Ιούδα παρουσιάζεται και στο πρόσφατα ανακαλυφθέν Ευαγγέλιο του Ιούδα.

Τέχνη και λογοτεχνία

Ο Ιούδας αποτελεί το αρχέτυπο του προδότη στη δυτική κουλτούρα, με συμμετοχή σε όλες τις αναπαραστάσεις του θείου δράματος. Στη Θεία Κώμωδία του Δάντη βρίσκεται στον 9ο και χαμηλότερο κύκλο της κόλασης και αποτελεί έναν από τους τρεις καταδικασμένους που είναι τόσο κολασμένοι ώστε καταδικάστηκαν να μασιούνται αιώνια στο στόμα του τρικέφαλου Σατανά. Οι άλλοι δύο είναι ο Βρούτος και ο Κάσσιος, που συνωμότησαν εναντίον του Ιούλιου Καίσαρα και τελικά τον δολοφόνησαν.

Διαβάστε επίσης: Μαχάτμα Γκάντι: 20+1 μαθήματα ζωής από τον σπουδαίο Ινδό ηγέτη