Η παγκόσμια οικονομία, συνυφασμένη με τις ανθρώπινες κοινωνίες, έχει βιώσει στιγμές συντριβής που άλλαξαν την πορεία της ιστορίας. Από τη Μεγάλη Ύφεση του 1929 έως την παγκόσμια κρίση του 2008, τα οικονομικά κραχ αποτελούν υπενθύμιση του πόσο ευάλωτα είναι τα οικονομικά συστήματα.
Παρακάτω θα εξετάσουμε τις μεγαλύτερες χρηματοοικονομικές καταρρεύσεις, τις αιτίες και τις συνέπειές τους.
Η Μεγάλη Ύφεση του 1929
Τι συνέβη: Ξεκίνησε με την κατάρρευση του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης στις 29 Οκτωβρίου 1929, γνωστή ως “Μαύρη Τρίτη”, όπου οι επενδυτές πούλησαν περίπου δεκαέξι εκατομμύρια μετοχές στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης σε μόνο μία ημέρα. Επικράτησε τότε πανικός στις πωλήσεις στη Γουόλ Στριτ. Οι τιμές των μετοχών έπεσαν κατακόρυφα και χιλιάδες κερδοσκόποι καταστράφηκαν.
Αιτίες: Υπερβολικός δανεισμός, κερδοσκοπία, και ανισορροπία μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης.
Συνέπειες: Μαζική ανεργία, κοινωνική δυστυχία και παγκόσμια αποσταθεροποίηση.
Δίδαγμα: Η ανάγκη για τραπεζική ρύθμιση και προγράμματα κοινωνικής προστασίας.
Η Πετρελαϊκή Κρίση του 1973
Τι συνέβη: Η πετρελαϊκή κρίση του 1973 ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1973, όταν τα μέλη του Οργανισμού Αραβικών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών ή OAPEC (αποτελούμενο από τα αραβικά μέλη του OPEC, καθώς και την Αίγυπτο, τη Συρία και την Τυνησία) διακήρυξαν εμπάργκο πετρελαίου.
Αιτίες: Πολιτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή και εξάρτηση της Δύσης από τα ορυκτά καύσιμα.
Συνέπειες: Στασιμοπληθωρισμός, βιομηχανική ύφεση και άνοδος της ανεργίας.
Δίδαγμα: Η σημασία της ενεργειακής διαφοροποίησης.
Η Χρηματοπιστωτική Κρίση της Ασίας (1997)
Τι συνέβη: Τον Ιούλιο του 1997, ξεσπά μια μεγάλη οικονομική κρίση, που έπληξε το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ασίας. Η πολύ γρήγορη μετάδοση της κρίσης προκάλεσε πανικό στην παγκόσμια αγορά, καθώς και τον φόβο για παγκόσμια οικονομική κατάρρευση.
Αιτίες: Υπερδανεισμός, κερδοσκοπία σε συναλλαγματικές ισοτιμίες και κακή τραπεζική εποπτεία.
Συνέπειες: Ραγδαία πτώση των νομισμάτων και κατάρρευση τραπεζών.
Δίδαγμα: Η ανάγκη για διεθνή οικονομική συνεργασία.
Το Σκάνδαλο της Enron (2001)
Τι συνέβη: Το Σκάνδαλο της Enron είναι οικονομικό σκάνδαλο που αναδείχθηκε το 2001 και αφορούσε την ενεργειακή εταιρεία Enron και την ελεγκτική Arthur Andersen. Έπειτα από μια σειρά αποκαλύψεων που αφορούσαν αμφιλεγόμενες λογιστικές πρακτικές που διενεργήθηκαν κατά τη δεκαετία του 1990, η Enron κατέρρευσε οδηγώντας σε απώλειες δισεκατομμυρίων.
Αιτίες: Χρηματοοικονομική διαφθορά και ανεπάρκεια εποπτείας.
Συνέπειες: Μαζικές απολύσεις και πτώχευση της εταιρείας.
Δίδαγμα: Ενίσχυση των κανονισμών διαφάνειας στις επιχειρήσεις.
Η Παγκόσμια Κρίση του 2008
Τι συνέβη: Η μεγάλη ύφεση προήλθε από την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων των Ηνωμένων Πολιτειών εν αντιθέσει με την κρίση του 2007 και την κρίση των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων. Σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή Οικονομικών Ερευνών, η ύφεση στις Η.Π.Α. διήρκεσε από τον Δεκέμβριο του 2007 έως τον Ιούνιο του 2009. Η μεγάλη ύφεση είχε ως αποτέλεσμα την έλλειψη πολύτιμων πόρων και την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού παγκοσμίου οικονομικού συστήματος.
Αιτίες: Υπερδανεισμός, φούσκες στην αγορά ακινήτων και αδυναμία των κυβερνήσεων να προβλέψουν την κρίση.
Συνέπειες: Μαζική ανεργία, χρεοκοπίες και εκατομμύρια άνθρωποι χωρίς σπίτι.
Δίδαγμα: Η ανάγκη για αυστηρότερη εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Η Κρίση του Κορονοϊού (2020)
Τι συνέβη: Η πανδημία COVID-19 προκάλεσε την προσωρινή παύση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας.
Αιτίες: Απότομο lockdown, παγκόσμια αβεβαιότητα και ανεπάρκεια προετοιμασίας.
Συνέπειες: Κατακόρυφη πτώση των αγορών, αύξηση της ανεργίας και αύξηση των εθνικών χρεών.
Δίδαγμα: Η σημασία της παγκόσμιας συνεργασίας σε κρίσεις υγείας.