Η φράση “Δεν μπορείς να νικήσεις ποτέ έναν βλάκα” επαναλαμβάνεται συχνά ως ειρωνικό σχόλιο για ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις που φτάνουν σε αδιέξοδο. Είναι όμως αλήθεια; Και αν ναι, γιατί;
Ο “βλάκας”, στην προκειμένη περίπτωση, δεν είναι απλώς κάποιος με χαμηλή ευφυΐα — είναι κάποιος που αρνείται να μάθει, να σκεφτεί κριτικά ή να αλλάξει άποψη, ακόμα και όταν η πραγματικότητα τον διαψεύδει. Αυτό που τον καθιστά “ανίκητο” δεν είναι η δύναμή του, αλλά η αδιαφορία του για τη λογική. Δεν παίζει με τους κανόνες. Κι όταν ο αντίπαλος αγνοεί τους κανόνες, κάθε προσπάθεια να τον “νικήσεις” αποτυγχάνει γιατί το παιχνίδι δεν είναι πια δίκαιο.
Ο νόμος του Cipolla
Ο Ιταλός ιστορικός Carlo M. Cipolla περιγράφει στο δοκίμιό του “Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης βλακείας” ότι οι βλάκες είναι επικίνδυνοι γιατί προκαλούν ζημιά χωρίς προσωπικό όφελος. Δεν μπορείς να προβλέψεις τη συμπεριφορά τους, ούτε να τους ελέγξεις. Αντιδρούν παράλογα, και κάθε διάλογος καταλήγει σε ένα τοίχο. Ο έξυπνος προσπαθεί να πείσει· ο βλάκας απλώς επιμένει.
“Οι ηλίθιοι βρίσκονται ανάμεσά μας. Είναι παντού, προέρχονται από όλες τις κοινωνικές τάξεις, και είναι πάντα έτοιμοι να προκαλέσουν ζημιά στους άλλους και φυσικά και στον ίδιο τους τον εαυτό. Οι ηλίθιοι συνιστούν την πιο επικίνδυνη ομάδα ανθρώπων”, αναφέρει.
Η ψυχολογία της ματαιότητας
Όταν προσπαθείς να πείσεις κάποιον που αρνείται τα βασικά της λογικής, σύντομα διαπιστώνεις ότι καταναλώνεις ενέργεια χωρίς αποτέλεσμα. Ο θυμός και η απογοήτευση σε κυριεύουν — κι εκείνος, απλώς συνεχίζει. Σε επίπεδο ψυχολογίας, αυτό λέγεται “γνωστική ασυμφωνία”: όταν κάποιος προτιμά να παραμείνει στις αυταπάτες του παρά να βιώσει το άγχος του λάθους.
Είναι όντως ανίκητος;
Όχι εντελώς. Μπορεί να μην «νικήσεις» με την έννοια της λογικής επικράτησης, αλλά μπορείς να προστατευτείς. Η αληθινή νίκη απέναντι σε έναν βλάκα είναι να μην παίξεις το παιχνίδι του. Η απομάκρυνση, η αδιαφορία και η συνειδητή αποχή από τον φαύλο κύκλο είναι ίσως η σοφότερη επιλογή. Η ήττα του, τελικά, είναι η μοναξιά και η ασημαντότητα των λόγων του.
Όπως καταλαβαίνετε η φράση “Δεν μπορείς να νικήσεις ποτέ έναν βλάκα” είναι λιγότερο διαπίστωση και περισσότερο προειδοποίηση: όχι γιατί είναι ισχυρός, αλλά γιατί είναι ακατάβλητα απρόβλεπτος, αμετανόητος και συχνά… αδιάφορος για την ίδια τη νίκη. Μερικές μάχες δεν αξίζουν τον κόπο. Η σοφία είναι να τις αναγνωρίζεις έγκαιρα.
Διαβάστε επίσης: Ο τίτλος μου είναι πιο βαρύς από το περιεχόμενο μου
