Η ψυχική υγεία δεν αποτελεί πλέον ταμπού στον σύγχρονο κινηματογράφο· αντίθετα, γίνεται όλο και πιο κεντρική, πιο ρεαλιστική, πιο ανθρώπινη. Αν κάποτε οι χαρακτήρες με ψυχικές διαταραχές εμφανίζονταν ως καρικατούρες ή καθαρά “δραματικά εργαλεία”, σήμερα προσεγγίζονται με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση, βάθος και πολυπλοκότητα.
Ο κινηματογράφος, ως καθρέφτης της κοινωνίας, ακολουθεί τις εξελίξεις και αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε τον ψυχικό πόνο — όχι πια ως ελάττωμα, αλλά ως πραγματικότητα που αφορά όλους, και οι παρακάτω ταινίες το αποδεικνύουν.
Joker (2019)
Ο Joker δεν γεννιέται — διαμορφώνεται από ένα κοινωνικό περιβάλλον που τον αγνοεί και τον τιμωρεί. Η ταινία τολμά να συνδέσει την ψυχική ασθένεια με κοινωνικές ρίζες, χωρίς να την εξιδανικεύει ή να την εξανθρωπίζει υπερβολικά. Πρόκειται για έναν χαρακτήρα τραγικό, όχι απλώς επικίνδυνο.
Silver Linings Playbook (2012)
Το φιλμ παρουσιάζει τη διπολική διαταραχή χωρίς στόμφο ή μυστικισμό. Μέσα από τους δύο πρωταγωνιστές, ξεδιπλώνεται η δυσκολία, αλλά και η δυνατότητα για επανασύνδεση με τον εαυτό και τους άλλους.
Black Swan (2010)
Η ψύχωση της Νίνα γεννιέται μέσα από την ασφυκτική πίεση του επαγγελματισμού, της σεξουαλικής καταπίεσης και της αποδοχής. Η ταινία καταργεί τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και την παραίσθηση, με τον πιο οπτικά ποιητικό και ταυτόχρονα εφιαλτικό τρόπο.
The Perks of Being a Wallflower (2012)
Το “The Perks of Being a Wallflower” φωτίζει την ψυχική υγεία στην πιο ευάλωτη ηλικία. Κατάθλιψη, άγχος, μετατραυματικό σοκ, κοινωνική απόσυρση – όλα εμφανίζονται ήπια, μα επίμονα, χωρίς διδακτισμό. Η ταινία δεν προσπαθεί να “λύσει” το πρόβλημα· απλώς του δίνει χώρο να ακουστεί.
A Beautiful Mind (2001)
Η σχιζοφρένεια παρουσιάζεται όχι ως σκοτεινός εφιάλτης, αλλά ως συνοδοιπόρος που μπορεί να τιθασευτεί — με κόπο, υπομονή και αποδοχή. Η σχέση του Τζον Νας με τη σύζυγό του γίνεται φάρος σταθερότητας.
Girl, Interrupted (1999)
Η ταινία αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του γυναικείου ψυχισμού και το ερώτημα: πότε μια γυναίκα θεωρείται “ασθενής” και πότε απλώς “αντισυμβατική”; Το ψυχιατρικό ίδρυμα γίνεται μικρογραφία μιας κοινωνίας που δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί τη διαφορετικότητα.
Her (2013)
Το “Her” είναι τρυφερό και ανησυχητικό. Ο Θίοντορ, παρόλο που ζει σε μια κοινωνία τεχνολογικής υπερσύνδεσης, υποφέρει από υπαρξιακή μοναξιά. Δεν έχει ψυχική “ασθένεια” με την κλασική έννοια, αλλά η ψυχική του φθορά είναι υπαρκτή και αναγνωρίσιμη.
Melancholia (2011)
Ο Λαρς Φον Τρίερ δεν απεικονίζει την κατάθλιψη ως ασθένεια, αλλά σχεδόν ως μεταφυσική αλήθεια. Η Τζαστίν βυθίζεται στην αδράνεια, την απόγνωση και τη μη-αντίδραση. Όσο πλησιάζει η καταστροφή, εκείνη είναι η μόνη που παραμένει ψύχραιμη – γιατί κουβαλά την καταστροφή μέσα της από την αρχή.
Donnie Darko (2001)
Το ψυχολογικό χάος του Ντόνι προβάλλεται μέσα από παρανοϊκά οράματα και ένα παράλληλο σύμπαν που ίσως να είναι ή να μην είναι αληθινό. Η ταινία δεν αποσαφηνίζει – απλώς βυθίζεται στην υποκειμενικότητα της εμπειρίας, αφήνοντας τον θεατή να αναρωτηθεί πού τελειώνει η φαντασία και πού ξεκινά η ψυχική διαταραχή.
Requiem for a Dream (2000)
Μία από τις πιο ωμές και επώδυνες απεικονίσεις του εθισμού και της αποσύνθεσης της ψυχής. Οι ήρωες αναζητούν διέξοδο — στη φήμη, στην αποδοχή, στην απόλαυση. Αντί για ελευθερία, βρίσκουν απόλυτη εξάρτηση. Η ταινία δείχνει την ψυχική υγεία όχι ως ατομική υπόθεση, αλλά ως κοινωνική αλυσίδα.
Διαβάστε επίσης: Γκανγκστερικά διαμάντια που ίσως σου ξέφυγαν