Σαν σήμερα, στις 13 Απριλίου του 1906, γεννήθηκε στο Δουβλίνο ένας από τους πλέον ριζοσπαστικούς και υπαρξιακούς συγγραφείς του 20ού αιώνα: ο Σάμιουελ Μπέκετ. Ο άνθρωπος που δίδαξε στη δυτική λογοτεχνία πως η απουσία είναι εξίσου ηχηρή με την παρουσία, και πως μερικές φορές “δεν έχουμε τίποτα να πούμε — και πρέπει να το πούμε”.
Ο Μπέκετ δεν έγραψε για να ψυχαγωγήσει· έγραψε για να εκθέσει το τίποτα, τη φθορά, την εσωτερική σιωπή που μας ακολουθεί σαν σκιά.
Η φήμη του απογειώθηκε με το εμβληματικό έργο “Περιμένοντας τον Γκοντό” (1953), μια αινιγματική τραγωδία σε δύο πράξεις όπου δύο χαρακτήρες, ο Βλαντιμίρ και ο Εστραγκόν, περιμένουν κάποιον που ποτέ δεν έρχεται. Στην αναμονή τους, ο χρόνος παύει να έχει νόημα και η γλώσσα αποδομείται σε απομεινάρια μιας άλλης εποχής — μιας εποχής όπου τα λόγια είχαν ακόμη βάρος.
Ο Γκοντό δεν έρχεται. Και ίσως αυτός να είναι ο θεός της εποχής μας: η διαρκής απουσία νοήματος.
@ Gamma-Rapho / Getty Images / Ideal Image
Ο Μπέκετ ξεκίνησε γράφοντας στα αγγλικά και στη συνέχεια στράφηκε στα γαλλικά — όχι για στιλιστικούς λόγους, αλλά γιατί η δεύτερη γλώσσα του περιόριζε τη ροή της συνείδησης, της υπερβολής, των στολισμών. Ήθελε μια “καθαρή γλώσσα” για να εκφράσει την άγρια απλότητα του ανθρώπινου αδιεξόδου.
Από τα μικρά πεζά και τα ποιήματά του έως τα μυθιστορήματα (Molloy, Malone Dies, The Unnamable), ο Μπέκετ οικοδομεί έναν λογοτεχνικό κόσμο που δεν αναπαριστά την πραγματικότητα, αλλά το κενό που αφήνει πίσω της.
© Getty Images / Ideal Image
Η σκέψη του Μπέκετ δεν είναι απαισιόδοξη. Είναι, αν μπορούμε να το πούμε, εξαγνιστικά ειλικρινής. Δεν υπόσχεται λύση. Δεν προσφέρει κάθαρση. Δεν υπόσχεται ανάσταση. Αυτό όμως που προσφέρει είναι μια νέα μορφή ελευθερίας: να συνεχίζεις παρά την αποτυχία, να προσπαθείς ξανά. Αποτυγχάνεις ξανά. Αποτυγχάνεις καλύτερα.
Σήμερα, στον απόηχο μιας εποχής γεμάτης θόρυβο, ο Μπέκετ μοιάζει πιο σύγχρονος από ποτέ. Γιατί, όπως είχε γράψει κι ο ίδιος: “Η συνήθεια είναι μεγάλος νεκροθάφτης” — και αυτός, με κάθε του λέξη, έσκαβε βαθύτερα στην αλήθεια κάτω από τις συνήθειες της σκέψης μας.
Διαβάστε επίσης: Σαρλ Μπωντλαίρ: 20 σπουδαίες ατάκες από τον “καταραμένο ποιητή”
