Ο Σπάικ Λι είναι ένα πρωτοπόρος του σύγχρονου κινηματογράφου και συνεχίζει να μιλά για τα φυλετικά και ταξικά θέματα των Αφροαμερικανών σχεδόν σε κάθε του ταινία.
Η πρόσφατη ταινία του BlacKkKlansman (2018) – η σχεδόν απίστευτη αληθινή ιστορία ενός μαύρου αστυνομικού ντετέκτιβ που διεισδύει στην Κου Κλουξ Κλαν – έλαβε τόσο καλής κριτικής όσο και λαϊκής αναγνώρισης. Αυτό το ταξίδι στην “σκοτεινή καρδιά της Λευκής Αμερικής” (New York Times) κέρδισε το “Grand Prix du Jury” στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών το 2018, ενώ ήταν υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας, φεύγοντας ωστόσο με το Όσκαρ Προσαρμοσμένου Σεναρίου.
Πέρα από μια καριέρα 40 χρόνων, οι ταινίες του Σπάικ Λι είναι ένα ισχυρό “κοκτέιλ” φυλετικής έντασης, αστικής βίας, φτώχειας, αμφισβήτησης και άλλων πολιτικών ζητήματων. Λίγοι σκηνοθέτες έχουν συμβάλλει τόσο στην πολιτική όσο και την ποπ κουλτούρα.
© Getty Images Entertainment / Getty Images / Ideal Image
Πρώτα χρόνια
O Σπάικ Λι γεννήθηκε στις 20 Μαρτίου 1957 στην Ατλάντα της Τζόρτζια. Μεγάλωσε με καλλιτεχνική παιδεία, καθώς ο πατέρας του ήταν τζαζίστας και η μητέρα του δασκάλα. Ο Σπάικ προοριζόταν να γίνει μουσικός, μέχρι που απέκτησε μια κάμερα 8 χιλιοστών όταν ήταν στο δεύτερο έτος στο Κολέγιο Μόρχαουζ.
Πέρασε το καλοκαίρι του 1977 αποτυπώνοντας σκηνές από τους δρόμους της Νέας Υόρκης, όπου με αυτό το υλικό έκανε αργότερα την πρώτη του ταινία μικρού μήκους. Πεπεισμένος ότι ήθελε να γίνει επαγγελματίας σκηνοθέτης, γράφτηκε στην κινηματογραφική σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Ως ένας από τους λίγους έγχρωμους φοιτητές του πανεπιστημίου, ο Λι ξεχωρίζει εύκολα και γίνεται το τρομερό παιδί του ανεξάρτητου κινηματογράφου. Η ανοδική του πορεία συνεχίστηκε καθώς έκανε ταινίες όπως το “Mo’ Better Blues”, το “Jungle Fever” και το “Malcom X”, που ήταν και η μεγαλύτερη επιτυχία του.
Αντιπαραθέσεις με διάσημα ονόματα του Χόλιγουντ
Ο εκρηκτικός Σπαικ Λι, είναι επίσης γνωστός για τις συχνές αντιπαραθέσεις του με αρκετά διάσημα ονόματα της βιομηχανίας του Χόλιγουντ, αλλά και τις εξωφρενικές θεωρίες συνωμοσίας για το Ολοκαύτωμα.
Ένα από τα πρώτα περιστατικά συνέβη το 1989, όταν ο Λι τα έβαλε με τον Γερμανό σκηνοθέτη Βιμ Βέντερς, που ήταν κριτής στο φεστιβάλ, επειδή δεν έδωσε το βραβείο της επιτροπής στο “Do the Right Thing” και χαρακτήρισε την ταινία του Λι ως “μη ηρωική”. “Ο Βιμ Βέντερς καλά θα κάνει να προσέχει”, προειδοποίησε ο Λι, “Του την έχω στημένη. Στην ντουλάπα μου έχω ένα ρόπαλο του μπέιζμπολ που πάνω του γράφει το όνομα του”.
© Getty Images Entertainment / Getty Images / Ideal Image
Το 1999, ο Λι τα έβαλε με τον διάσημο ηθοποιό Τσάρλτον Ίστον. Ενώ προωθούσε την ταινία του “Summer of Sam”, ο σκηνοθέτης πρότεινε για πλάκα τη δολοφονία του Ίστον. “Πυροβολήστε τον με ένα 44άρι Bulldog”, φώναξε ο Λι, αναφερόμενος στον τύπο του όπλου που χρησιμοποιούσε ο κατά συρροήν δολοφόνος στον οποίο αναφερόταν η ταινία του. Η αποστομοτική απάντηση του Ίστον ήρθε μέσω μιας επιστολής στην εφημερίδα Los Angeles Times η οποία έλεγε, “Όταν ο Λι φορούσε πάνες, εγώ συνεργαζόμουν με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ για να καταργήσουμε τον ρατσισμό στις ενώσεις των τεχνικών του Χόλιγουντ, που απαγόρευε στους μαύρους να βρεθούν πίσω από τις κάμερες, ανοίγοντας τον δρόμο για νέους σκηνοθέτες, όπως ο Λι.”
Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, ο Λι καβγάδισε με τον Κουέντιν Ταραντίνο για τη συχνή χρήση της λέξης “νέγρος” στα σενάρια του τελευταίου. “Δεν είμαι κατά αυτής της λέξης, τη χρησιμοποιώ κι εγώ”, δήλωσε ο Λι, “Όμως ο Κουέντιν έχει κόλλημα με τη λέξη. Τι θέλει να γίνει; Επίτιμος μαύρος;” Ο Ταραντίνο ανταποκρίθηκε μιλώντας υποτιμητικά για την απόδοση του Λι στα ταμεία, καθώς και για το ύψος του (είναι μόλις 1,68 μ.) λέγοντας “Ο Λι πρέπει να ανέβει σε καρέκλα, για να μου φιλήσει τον κώλο”.
Μέχρι εκεί όλα καλά, αλλά ο Λι έπρεπε να το ξανασκεφτεί πριν τα βάλει με τον “Βρώμικο Χάρι”. Το 2008, πάλι στις Κάννες όπου βρισκόταν για να προωθήσει την ταινία-φιάσκο “Miracle at St. Anna”, τον έπιασε μανία να απαξιώσει την απείρως καλύτερη ταινία του τιτανομέγιστου, Κλιντ Ίστγουντ, “Flags of Our Fathers”. Κατηγόρησε τον Ίστγουντ ότι απέκρυψε εσκεμμένα τη συμμετοχή των εγχρώμων στρατιωτών στη μάχη του Ίβο Τζίμα, και καυχήθηκε ότι η δική του ταινία θα διόρθωνε την κατάσταση, “Αυτή ήταν η δική του εκδοχή. Ο νέγρος στρατιώτης δεν υπήρχε. Εγώ έχω μια άλλη εκδοχή”. Εκνευρισμένος ο Κλιντ του είπε να το “βουλώσει” και επέμεινε ότι η φυλετική σύνθεση των δυνάμεων μάχης στην ταινία του ήταν ιστορικά ακριβής. Απτόητος ο Λι επανήλθε. “Ο Ίστγουντ δεν είναι ο πατέρας μου και δεν βρισκόμαστε σε βαμβακοφυτεία”. Οι δημόσιες αντεγκλήσεις συνεχίστηκαν για εβδομάδες, μέχρι που ο Λι ζήτησε ανακωχή, χρησιμοποιώντας ως μεσάζοντα το κοινό τους φίλο, Στίβεν Σπιλμπεργκ.
Ο Λι παραμένει καυστικός, προκλητικός και αρκετά επικριτικός, με πιο πρόσφατο παραδειγμα την άσχημη κριτική του εναντίον της ταινίας “Green Book”, η οποία και κέρδισε φέτος το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας.
