“Ό, τι κι αν κάνω σήμερα, το θεωρώ επείγον. Όταν λέω πως οποιαδήποτε στιγμή της μέρας ή της νύχτας μπορεί να αντιμετωπίσω το θάνατο είμαι απλώς αντικειμενικός. Το ότι σκέφτομαι το θάνατο δεν με ενοχλεί, όπως ίσως μερικούς άλλους ανθρώπους. Ποτέ δεν πίστευα πως θα ζήσω αρκετά ώστε να γεράσω. Ακόμα και προτού γίνω μουσουλμάνος -όταν ήμουν ένας αβανταδόρος στη ζούγκλα του γκέτο κι ύστερα ένας εγκληματίας στη φυλακή- πάντα είχα στο μυαλό μου ότι θα πέθαινα από βίαιο θάνατο”, είχε πει ο αμφιλεγόμενος πολιτικός ακτιβιστής, Μάλκολμ Χ, ένας θαρραλέος συνήγορος των δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών, ένας άνθρωπος που κατηγόρησε την «λευκή Αμερική» με τους πιο σκληρούς όρους για τα εγκλήματα της ενάντια στους μαύρους Αμερικανούς.
Οι επικριτές του τον κατηγόρησαν για ρατσιστικό κήρυγμα, την υποστήριξη του στη μαύρη υπεροχή, τον αντισημιτισμό και τη βία, μεταξύ των οποίων και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, που έδινε έμφαση σε ειρηνικούς τρόπους διαμαρτυρίας για την διεκδίκηση των πολιτικων δικαιωμάτων της αφροαμερικανικής κοινότητας των ΗΠΑ. Παραμένει όμως ως ένας από τους μεγαλύτερους και πιο σημαντικούς Αφροαμερικανούς στην ιστορία και εκατοντάδες δρόμοι και κτίρια στις ΗΠΑ φέρουν το όνομά του.
© Hulton Archive / Getty Images / Ideal Image
Υπήρξε ένας αμφιλεγόμενος για πολλούς αμερικανούς πολιτικός. Για τους ριζοσπάστες αφροαμερικανούς ήταν ο ηγέτης που διεκδίκησε και υπερασπίστηκε δυναμικά τα δικαιώματα τους.
Γεννήθηκε στην Ομάχα της πολιτείας Νεμπράσκα των ΗΠΑ στις 19 Μαΐου 1925. Γιος Βαπτιστή πάστορα, βίωσε μικρός τη βία της ρατσιστικής οργάνωσης των λευκών Κου-Κλουξ-Κλαν, που έκαψε το πατρικό του σπίτι. Από νεαρή ηλικία μπλέχτηκε σε παράνομες δραστηριότητες και το 1946 καταδικάστηκε σε φυλάκιση για διάρρηξη. Στη φυλακή ριζοσπαστικοποιήθηκε και ασπάστηκε την μουσουλμανική θρησκεία, αλλάζοντας το επώνυμό του από Λιτλ, που το θεωρούσε «όνομα σκλάβου», σε X .
Το 1952 προσχώρησε στο κίνημα των Μαύρων Μουσουλμάνων και ακολούθησε τον ηγέτη της οργάνωσης “Το Έθνος του Ισλάμ” , Ελιτζά Μωχάμετ, πείθοντάς τον να υιοθετήσει την ιδέα της ίδρυσης μιας νέας κρατικής οντότητας, αποτελούμενη μόνο από αφροαμερικανούς, η οποία θα διεκδικούσε την ανεξαρτησία της από τις ΗΠΑ. Η ιδεολογία του συμπύκνωνε τη φυλετική υπερηφάνεια και το μαύρο εθνικισμό, και ο ίδιος απέκτησε τη φήμη ρήτορα με απαράμιλλη ευγλωττία και πειθώ. Από τα χρόνια εκείνα μπήκε στο στόχαστρο του FBI, που θεωρούσε το Έθνος του Ισλάμ, παρακλάδι του διεθνούς κομμουνισμού.
© Bettmann / Getty Images / Ideal Image
Τον Μάρτιο του 1964, ο Μάλκολμ Χ ίδρυσε την Οργάνωση της Αφροαμερικανικής Ενότητας, υποσχόμενος να αγωνιστεί πιο σκληρά εναντίον της οικονομικής και πολιτικής εκμετάλλευσης των μαύρων της Αμερικής. Πραγματοποίησε δύο περιοδείες στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, καθώς και ένα προσκύνημα στη Μέκκα.
Οι πεποιθήσεις του Μάλκολμ Χ, όπως αυτός τις εξέφραζε στις ομιλίες του, άλλαξαν σημαντικά με την πάροδο του χρόνου. Ως εκπρόσωπος του Έθνους του Ισλάμ δίδαξε τη μαύρη υπεροχή και τάχθηκε υπέρ του διαχωρισμού μαύρων και λευκών Αμερικανών – σε αντίθεση με την δράση των κινημάτων πολιτικών δικαιωμάτων για την ένταξη. Μετά τη ρήξη με το Έθνος του Ισλάμ το 1964, υποστήριξε πως υπήρξε «…ένα ζόμπι τότε … στραμμένο προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση και έχοντας εντολή να βαδίσει…» και έγινε Σουνίτης, αποκήρυξε τον ρατσισμό και εξέφρασε την επιθυμία να συνεργαστεί με τους ηγέτες των κινημάτων για τα πολιτικά δικαιώματα, αν και εξακολούθησε να δίνει έμφαση στην μαύρη αυτοδιάθεση.
Στις 21 Φεβρουαρίου του 1965, ο “Μαύρος Σπάρτακος”, όπως τον έχει αποκαλέσει η γαλλική Le Monde, έπεσε θύμα των δυνάμεων που χρησιμοποιούσε και ο ίδιος: τρία ένοπλα μέλη του “Έθνους του Ισλάμ” τον εκτέλεσαν μπροστά στα τρομοκρατημένα μάτια των οπαδών του, στη διάρκεια μαχητικής ομιλίας στη Νέα Υόρκη. Οι οπαδοί του πένθησαν τον ηγέτη τους με εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και βομβιστικές ενέργειες.
Είχε πει…
Αν κάποιος απλώσει το χέρι του πάνω σου, βεβαιώσου ότι δεν θα απλώσει το χέρι του σε κανέναν άλλον ξανά.
Ο θυμός είναι καλύτερος από τη λύπη. Όταν είσαι θυμωμένος, γίνονται αλλαγές.
Είμαι με την αλήθεια, άσχετα ποιος τη λέει. Είμαι με τη δικαιοσύνη άσχετα για ποιον είναι υπέρ —ή κατά.
Έχω μάθει νωρίς στη ζωή μου ότι αν θες κάτι, είναι καλύτερα να κάνεις λίγο θόρυβο.
Η αλήθεια είναι με την πλευρά του καταπιεσμένου.
Να είσαι φιλήσυχος, ευγενικός, νομοταγής. Να τους σέβεσαι όλους. Αλλά αν κάποιος σηκώσει χέρι πάνω σου, στείλ’ τον στο νεκροταφείο.
Η ψήφος είναι σαν μια σφαίρα. Δεν ρίχνεις τις σφαίρες σου μέχρι να δεις έναν στόχο, και αν αυτός ο στόχος είναι πολύ μακριά, κράτα την ψήφο σου μέσα στην τσέπη σου.
Δεν είμαι Αμερικανός. Είμαι ένας από τους 22 εκατομμύρια μαύρους που είναι θύματα του αμερικανισμού. Ένας από τους 22 εκατομμύρια μαύρους που είναι θύματα της δημοκρατίας.
Διαβάστε επίσης: 6 ταινίες του Σπάικ Λι που αξίζει να δεις μία φορά
