Στις 17 Οκτωβρίου του 1957 ανακοινώθηκε στον Αλμπέρ Καμύ η επιλογή του από την Σουηδική Ακαδημία για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Σε ένα κομμάτι της ομιλίας του κατά την τελετή απονομής το Βραβείου, ο αλγερινής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος, αναφέρει πώς η τέχνη του τον συνδέει με τον συνάνθρωπο του:
“Προσωπικά δεν μπορώ να ζήσω χωρίς την τέχνη μου, αλλά δεν τοποθέτησα ποτέ την τέχνη αυτή πάνω απ’ όλα. Το ότι μου είναι απαραίτητη, συμβαίνει γιατί είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους ανθρώπους, και μου επιτρέπει να ζω, έτσι όπως είμαι, στο ίδιο επίπεδο με όλους τους άλλους. Η τέχνη δεν είναι στα μάτια μου μοναχική απόλαυση, είναι μέσο να συγκινεί κανείς το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων, προσφέροντάς τους προνομιούχα εικόνα των κοινών πόνων και ευχαριστήσεων – δεν επιτρέπει στον καλλιτέχνη ν’ απομονωθεί, τον υποτάσσει στην πιο ταπεινή και την πιο παγκόσμια αλήθεια. Και συχνά αυτός που διάλεξε τη μοίρα του καλλιτέχνη, γιατί αισθανόταν διαφορετικός, μαθαίνει πολύ γρήγορα πως δεν θα θρέψει την τέχνη του όντας διαφορετικός, αλλά ομολογώντας την ομοιότητά του με τους άλλους. Ο καλλιτέχνης σφυρηλατείται μέσα σ’ αυτό το συνεχές πηγαινέλα από τον εαυτό του στους άλλους, ανάμεσα στην ομορφιά, που δεν μπορεί να την αρνηθεί, και την κοινότητα, απ’ όπου δεν μπορεί να ξεριζωθεί. Γι’ αυτόν το λόγο οι αληθινοί καλλιτέχνες δεν περιφρονούν τίποτε,· υποχρεώνονται να κατανοήσουν αντί να κρίνουν. Και αν πρέπει να πάρουν μια θέση σ’ αυτόν τον κόσμο, δεν μπορεί να είναι παρά η θέση σε μια κοινωνία όπου, σύμφωνα με το μεγάλο λόγο του Νίτσε, δεν θα βασιλεύει πια ο κριτής αλλά ο δημιουργός, είτε είναι διανοούμενος είτε εργάτης.”
Ο Καμύ μας έκανε να δούμε την ζωή από μια διαφορετική σκοπιά, γράφοντας έργα τα οποία έχουμε διαβάσει και θα ξαναδιαβάσουμε. Είχε έναν επαναστατικό τρόπο γραφής, και μπορούσε να σε προβληματίσει χωρίς να φλυαρεί. Είναι ο συγγραφέας που κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει στο ράφι του.
Γεννήθηκε στις 7 Νοεμβρίου του 1913 στην Αλγερία από Γάλλο πατέρα και Ισπανίδα μητέρα. Στα πιο γνωστά του έργα περιλαμβάνονται ‘Ο Ξένος’ (1942) και ‘Η Πανούκλα’ (1947), τα οποία πρεσβεύουν το φιλοσοφικό κίνημα του παραλογισμού. Στο φιλοσοφικό του δοκίμιο ‘Ο Μύθος του Σίσυφου’ αποτυπώνεται καλύτερα η άποψη του Καμύ για το παράλογο, το οποίο το παρουσιάζει σαν τη σύγκρουση δυο ιδεών: της ανθρώπινης επιθυμίας για σημαντικότητα από τη μια πλευρά και το κρύο σύμπαν από την άλλη.
Το τέλος γι’ αυτόν τον εξαιρετικό συγγραφέα γράφεται το 1960, καθώς πεθαίνει σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στα 47 του χρόνια.
Ας θυμηθούμε μερικά αποφθέγματα που άφησε πίσω του…
– ‘Μη βαδίζεις μπροστά μου γιατί μπορεί να μην σε ακολουθήσω. Μη βαδίζεις πίσω μου γιατί μπορεί να μη σε οδηγήσω. Βάδιζε πλάι μου και γίνε ο σύντροφός μου’.
– ‘Ελεύθερος είναι εκείνος που μπορεί να ζει χωρίς να λέει ψέματα’.
– ‘Μια από τις χειρότερες αιτίες εχθρότητας είναι η λύσσα και η ποταπή επιθυμία να δεις να υποκύπτει, αυτός που τολμάει να αντιστέκεται σ’ αυτό που σε συνθλίβει’.
– ‘Να αυτοκτονήσω ή να κάνω καφέ;’
– ‘Ζωή είναι το άθροισμα των επιλογών μας.’
– ‘Σε τελευταία ανάλυση, χρειάζεται περισσότερο κουράγιο για να ζήσεις παρά για να αυτοκτονήσεις.’
– ‘Μπορείς να κρίνεις το χαρακτήρα ενός άντρα παρατηρώντας την όψη της γυναίκας του.’
– ‘Πρέπει να έχει κανείς έναν έρωτα, ένα μεγάλο έρωτα, για να του εξασφαλίζει άλλοθι στις αδικαιολόγητες απελπισίες που κυριεύουν όλους μας.’
– ‘Γοητεία είναι ένας τρόπος να παίρνεις την απάντηση «ναι», χωρίς να έχεις κάνει κάποια ξεκάθαρη ερώτηση.’
– ‘Το σχολείο μας προετοιμάζει για τη ζωή σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει.’
– ‘Αγαπώ υπερβολικά τη χώρα μου για να είμαι εθνικιστής.’
– ‘Δεν μου αρέσουν τα μυστικά των άλλων. Με ενδιαφέρουν όμως οι εξομολογήσεις τους.’
– ‘Το να δημιουργείς είναι σαν να ζεις δυο φορές.’
– ‘Είναι ευχαριστημένοι από τη ζωή μόνο αυτοί που δεν την έχουν ζήσει.’
– ‘Έχουμε εξορίσει την ομορφιά. Οι Έλληνες είχαν πάρει τα όπλα γι’ αυτήν.’
– ‘Στην πραγματικότητα δεν ζούμε παρά μερικές ώρες της ζωής μας.’
– ‘Αυτοί που γράφουν ξεκάθαρα έχουν αναγνώστες. Αυτοί που γράφουν δυσνόητα, έχουν σχολιαστές.’
– ‘Το αλκοόλ σβήνει τον άνθρωπο για ν’ ανάψει το κτήνος, κάτι που τον κάνει να αντιληφθεί γιατί του αρέσει το αλκοόλ.’
– ‘Δεν μπορείς να αποκτήσεις εμπειρία κάνοντας πειράματα. Δεν μπορείς να δημιουργήσεις εμπειρία. Πρέπει να την υποστείς.’
– ‘Η ζωή μπορεί να είναι υπέροχη και συνταρακτική, αυτή είναι όλη η τραγωδία της. Χωρίς ομορφιά, αγάπη ή κίνδυνο, θα ήταν σχεδόν εύκολο να ζεις.’
– ‘Να ζεις μέχρι δακρύων.’
– ‘Η αδράνεια είναι μοιραία μόνο για τις μετριότητες.’
– ‘Η ελευθερία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ευκαιρία για να γίνουμε καλύτεροι.’
Γράμμα στον δάσκαλό του
Αξίζει να σημειώσουμε πως ο συγγραφέας του “Ξένου” και της “Πανούκλας”, αμέσως μετά την βράβευσή του με το Νόμπελ έγραψε ένα γράμμα στον δάσκαλό του από το δημοτικό, Λουί Ζερμέν.
“Αγαπητέ κύριε Ζερμέν,
Άφησα τον θόρυβο γύρω μου να καταλαγιάσει λίγο, προτού σας απευθυνθώ από τα βάθη της καρδιάς μου. Μόλις μου δόθηκε μία πάρα πολύ μεγάλη τιμή, που ούτε ζήτησα, ούτε περίμενα. Αλλά όταν άκουσα τα νέα, η πρώτη μου σκέψη, μετά τη μητέρα μου, ήσασταν εσείς.
Χωρίς εσάς, χωρίς το χέρι που στοργικά απλώσατε στο μικρό φτωχό παιδί που ήμουν, χωρίς τη διδασκαλία και το παράδειγμά σας, τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί.
Δεν δίνω πολλή σημασία σε τέτοιου είδους τιμές. Αλλά τουλάχιστον μου δίνει την ευκαιρία να σας πω τι ήσασταν και τι εξακολουθείτε να είστε για εμένα, και να σας διαβεβαιώσω ότι οι προσπάθειές σας, η δουλειά σας και η γενναιόδωρη καρδιά σας εξακολουθούν να ζουν σε έναν από τους μικρούς μαθητές σας, που, παρά τα χρόνια, δεν σταμάτησε ποτέ να είναι ευγνώμων που υπήρξε μαθητής σας. Σας αγκαλιάζω με όλη μου την καρδιά.”
Διαβάστε επίσης: 15 πράγματα που μας έμαθε για την ζωή ο σπουδαίος Φίοντορ Ντοστογιέφσκι
