Πριν μερικά χρόνια, μια ειδησεογραφική είδηση για μια στυγερή δολοφονία θα προκαλούσε σοκ, οργή, δημόσιο διάλογο. Σήμερα, μοιάζει με ακόμη έναν τίτλο που περνά μπροστά από τα μάτια μας όσο περιμένουμε τον καφέ μας. Τον διαβάζουμε και – τις περισσότερες φορές – απλώς συνεχίζουμε να σκρολάρουμε. Τι μας συμβαίνει; Πότε σταματήσαμε να σοκαριζόμαστε;
Η καθημερινή έκθεση στη φρίκη – ειδήσεις για βιασμούς, γυναικοκτονίες, δολοφονίες, κακοποιήσεις παιδιών – δεν μας κάνει πιο ενημερωμένους· μας μουδιάζει. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν είναι φτιαγμένος για να απορροφά τόση βία χωρίς αντίδραση. Κάποια στιγμή, για να αντέξουμε, πατάμε mute.
Δεν είναι ότι δεν μας νοιάζει. Είναι ότι δεν μπορούμε πια να νιώσουμε με την ίδια ένταση. Η επανάληψη αφαιρεί τη δύναμη του σοκ. Το τραγικό γίνεται σύνηθες.
Οι σοκαριστικές ειδήσεις συχνά πλασάρονται δίπλα σε βίντεο με χορευτικά, αστεία με ζώα ή διαφημίσεις ρούχων. Το έγκλημα καταναλώνεται όπως το meme: σαν περιεχόμενο. Χωρίς πλαίσιο, χωρίς βάθος, χωρίς χρόνο για σκέψη. Η δυσκολία, ο πόνος, η απώλεια μετατρέπονται σε στιγμιαίο “ενδιαφέρον” – μέχρι την επόμενη ειδοποίηση.
Και έτσι ο φόνος γίνεται ειδησούλα, η κακοποίηση στατιστικό, η φρίκη πρωτοσέλιδο που ξεχνιέται μέχρι το βράδυ.
Προφανώς, δεν είναι πως ο κόσμος δεν νοιάζεται πια. Είναι πως έχει θυμώσει τόσες φορές, έχει αγανακτήσει, έχει καταγγείλει, έχει ποστάρει – και έχει δει λίγα να αλλάζουν. Η επανάληψη της ατιμωρησίας, η βραδύτητα της δικαιοσύνης, η αίσθηση ότι “τίποτα δεν αλλάζει” ρίχνει το βάρος στους ώμους των πολιτών. Και αυτοί, σιγά-σιγά, αποσύρονται. Όχι από αδιαφορία. Από κούραση.
Το αντίδοτο στην απάθεια λοιπόν δεν είναι περισσότερη πληροφορία, αλλά περισσότερη ενσυναίσθηση. Όχι άλλη είδηση, αλλά ένα βήμα πίσω: να δούμε πίσω από τον τίτλο, να θυμηθούμε ότι κάθε όνομα σε ένα δελτίο ειδήσεων είναι κάποιος που υπήρξε, κάποιος που αγαπήθηκε, που χάθηκε.
Όταν θυμόμαστε ότι κάθε εγκληματικό γεγονός είναι μια ρωγμή στον κόσμο μας – και όχι απλώς μια δυσάρεστη είδηση – τότε μπορούμε να παραμείνουμε άνθρωποι, όχι απλώς θεατές.
By Ιωάννα Γιαννιώτη
Διαβάστε επίσης: Μόδα και σκοτάδι: Η άλλη πλευρά της λάμψης
